هگزامین (Hexamine) که با نام‌های منتامین و هگزامتیلن تترامین شناخته می‌شود، یک الکل جامد و یک ترکیب آلی هتروسیکیلیک کریستالی سفید رنگ است. این ماده در آب و حلال های آلی قطبی بسیار حلال می باشد و در صنعت کاربرد های فراوان دارد. کشور ایتالیا تولیدکننده اصلی هگزامین با درصد خلوص و کیفیت بالا است. در ادامه هگزامین و کاربردهای آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
هگزامین چیست؟
هگزامین یک ترکیب ارگانیک هتروسیکیلیک با فرمول مولکولی 6N4(CHO) و یک ترکیب چرخه‌ای است. ساختار آن قفس مانند با چهار ضلع که در 4 مرکز آن اتم‌های نیتروژن و لبه‌های دارای اتصالات متیلن، است. این ماده خیلی دود نمی‌کند، خوب می‌سوزد و بادوام است و یک ترکیب چرخه‌ای ارگانیک (ترکیب ارگانیک هتروسیکیلیک) دارد. همچنین دارای یک اتم کربن متصل به یک اتم اکسیژن یا گوگرد است. این ماده در خلا در دمای 280 درجه سانتیگراد بخار می‌شود.
همچنین در ساخت ترکیبات شیمیایی مثل پلاستیک و دارو استفاده می‌شود. این ماده یک عامل ضدعفونی‌کننده است که برای درمان عفونت‌های ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت خوردن این ماده باید بیان کنیم بسیار سمی و خطرناک است. از هگزامین برای روشن کردن آتش استفاده می‌شود. این ماده از ترکیب آمونیاک و فرمالدئید به دست می‌آید.
کاربردهای آن
هگزامین کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد. در اینجا شاید بتوان به گوشه‌ای از کاربردهای آن اشاره کرد.
- استفاده از قرص هگزامین در مواد منفجره، پلاستیک‌سازی، قارچ‌کش، داروسازی، ضدباکتری و ضدچروک شدن منسوجات
- در تولید محصولات پودری یا مایع از رزین فنول به‌عنوان یک ماده سخت‌کننده
- در تولید آماده‌سازی‌های پودری یا مایع از رزین‌های فنولی و ترکیبات قالب‌گیری
- محصولات مراقبت از خودرو (در روکش‌های کلاچ و ترمز به‌عنوان چسب)
- محصولات کشاورزی (غیر آفت‌کش)
- چرم‌سازی
- مصالح ساختمانی
- جلوگیری از خوردگی فولاد (به‌عنوان بازدارنده)
- تثبیت‌کننده روغن‌های روان‌کننده و عایق
- به‌عنوان آنتی بیوتیک برای درمان عفونت ادراری
- در آزمایش های آتش نشانی
- به‌عنوان یک عامل شیمیایی در شیمی آلی
فرایند تولید هگزامین
تولید هگزامین از ترکیب فرمالدئید و آمونیاک در 2 مرحله انجام شده است. روش فاز مایع و روش فاز گاز که در اینجا به تفسیر شرح می‌دهیم.
- روش فاز مایع
در این روش واکنش آمونیاک و محلول آبی 37% فرمالدئید انجام می‌شود. بدین ترتیب که در ابتدا هگزامین به شکل محلول درمی آید و بعد با تبخیر دهیدراته شدن صورت می‌گیرد. مرحله آخر سانتریفیوژ و خشک کردن که منجر به تولید محصول نهایی می‌شود.
- روش فاز گاز
ابتدا متانول به شکل گاز فرمالدئید تبدیل می‌شود، در نتیجه دسترسی به رآکتور آمونی سازی با آمونیاک موجود در هگزامین اولیه واکنش می‌دهد و به این ترتیب هگزامین تولید می‌گردد.
آیا این ماده خطرناک است؟
هگزامین در ضمن اینکه کاربردها و مزایایی دارد از طرفی نیز خطرناک است. در صورت خوردن سمی و خطرناک است. در صورت تماس با پوست بدن بر روی آن ایجاد حساسیت و سوختگی شدید می‌کند. به چشم آسیب می‌زند و احتمال آلرژی پوستی دائم زیاد است. در صورت استنشاق، مشکلات تنفسی و همچنین آسم و یا سرطان ایجاد می‌کند. در صورت تماس با این ماده عوارض جانبی مثل تهوع، سوزش ادرار؛ بیماری پوستی کهیر، سوزش در معده ایجاد شود.
مشخصات هگزامین
نام های دیگر این ماده، منتامین، یورترپین و هگزا متیلین تترامین هستند. هگزامین بسیار سمی و خطرناک است و چگالی 33/1 گرم بر سانتیمتر مکعب دارد. فرمول شیمیایی آن (6N4CHO) و با جرم مولکولی 186/140 شناخته شده است. این ماده قابل اشتعال است و در دمای 280 درجه سانتیگراد تصعید می‌شود. در آب و ترکیبات حلال دیگر قابلیت انحلال دارد. نام شیمیایی آن هگزا متیلین تترا آمین است. مواد اولیه آن آمونیاک و فرمالدئید است.
ایمنی کار با قرص هگزامین
قرص هگزامین در صورت خوردن سمی و خطرناک است. به شخصی که آن را خورده است هیچ غذا یا مایعاتی ندهید زیرا احتمال بیهوشی وجود دارد. در صورت هوشیاری دهان او را با آب بشوئید و یک لیوان آب به او بدهید. در این‌جور مواقع آب پرتقال، آبلیمو و شیر خوب است و سم زدایی می‌کند.
در صورتی که قرص هگزامین با کفش و یا لباستان تماس داشته باشد کفش و لباس آلوده را از بدن خارج کنید جایی که آلوده شده را با مایع شستشو دهید و اگر بدنتان آلوده شده به پزشک مراجعه کنید. تماس بیش از حد با شکل جامد و یا بخار آن باعث ایجاد حساسیت و بیماری‌های تنفسی مثل آسم می‌شود.
سخن پایانی
هگزامین یک ماده جامد آلی با قابلیت حل در آب دارای مزایا و کاربردهای فراوان در صنعت و خاصیت دارویی دارد. به‌صورت پودر یک ماده سخت کننده است و در صنایع خودرویی کشاورزی و خیلی از صنایع دیگر کاربرد دارد. در عین‌حال خطرناک است و در صورت خوردن سمی است و باعث حساسیت پوستی می شود. شرکت راهکار گستران آرون یک مجموعه با سابقه است که می‌تواند به شما در زمینه صنایع منیزیم، فروسیلیسم و صنایع شیمیایی و دارویی مشاوره می دهد.